publicystyka


strona główna


Odpowiedzialność za słowo
wywiad z twórcą turnieju reportażu ewą obarą-grączewską
rozmawia magda skawińska

"Różewicz kiedyś napisał, że nowy człowiek to ten, który przepuszcza przez siebie jak rura kanalizacyjna i wydala. Jeśli chce się być dziennikarzem, to trzeba umieć patrzeć i rozumieć, o czym się pisze. Pracownik mediów (...) będzie sprawny, szybki, ale czy będzie miał empatię? (...) Czy będzie mu się chciało wysłuchać do końca swojego bohatera i rzeczywiście rzetelnie o nim opowiedzieć? (...) Otwieram gazetę i tak naprawdę nie wiem, o czym czytam" >>>


Zachód - wschód
zuzanna morawiecka

W antycznej Grecji widzowie teatru „myśleli i czuli organami wewnętrznymi”. Podobnie badacze piszą o percepcji rocka. Otóż rock wydobywa się z „głębin biologicznej istoty wykonawcy i do tychże głębin sięga u odbiorcy”. Jest muzyką kreowaną i odbieraną na poziomie bebechów. Odbiór przekazu rockowego na koncercie ma charakter cielesny. >>>


Co łączy teatr grecki z rock'n'rollem
justyna teodorczyk, tekst
maciej skawiński, zdjęcia

W antycznej Grecji widzowie teatru „myśleli i czuli organami wewnętrznymi”. Podobnie badacze piszą o percepcji rocka. Otóż rock wydobywa się z „głębin biologicznej istoty wykonawcy i do tychże głębin sięga u odbiorcy”. Jest muzyką kreowaną i odbieraną na poziomie bebechów. Odbiór przekazu rockowego na koncercie ma charakter cielesny. >>>


Czarna recenzja
jędrzej morawiecki, tekst
filip łepkowicz, zdjęcia

Edmund Lewandowski pisze: „Rosjanin zdaje się nieodgadniony i zmienny jak kobieta. Miewa napady kobiecej histerii, szaleństwa i opętania”. Kryteria badawcze autora „Rosyjskiego sfinksa” wydają się równie zmienne i nieodgadnione. >>>


Gospodarka ekologiczna w komunitaryzmie
ruediger heescher

Jest rzeczą niezrozumiałą, dlaczego podstawowe artykuły żywnościowe, jakie produkowane są w każdym regionie, muszą być rzucane na szeroko rozumiany rynek europejski. Dlaczego np. mleko z "Muensterland" musi być dostępne nawet konsumentom w Austrii albo Bawarii? Czyżby Bawarczycy sami nie produkowali wystarczająco dużo mleka? Czy może mleko w Bawarii nie jest wystarczająco dobre, i dlatego trzeba tam sprowadzać mleko z okolic Muenster? Tak nie jest. >>>


List do komunisty
hermann hesse

Jeśli jeszcze nawet autor „Wilka Stepowego“ mógł mieć pewność, iż komunizm stanowi jedyną drogę ratunku, innych dróg bowiem nie było, to dzisiaj, po samobójstwie komunistycznej utopii, wszystkie szerokie drogi zdają się prowadzić donikąd, zaś „zmartwychwstały“ kapitalizm dzięki nowoczesnym środkom komunikacji zwiększa swój zasięg. I podobnie jak wtedy, również dzisiaj niezależni twórcy zdają się nie być pożądani. >>>


Warsztat
jolanta krysowata

Każdy z nas zna, choćby ze słyszenia, biblijny "Hymn o miłości". A gdyby tak słowo "miłość" zamienić na wyraz "reportaż"? >>>


Między translacją a niewspółmiernością
zuzanna morawiecka

Tłumacz powinien stać się "przezroczysty"; niezależnie od tego, czy przekłada żywe słowo, czy pisany tekst, jego pośrednictwo powinno być na tyle dyskretne, by zarówno nadawca, jak i odbiorca mieli szansę zapomnienia o jego istnieniu. >>>


Na Bliskim Wschodzie bez zmian
michał skawiński

Proces pokojowy w zasadzie nie porusza się do przodu. Winne temu są nie tylko kolejne akty terroru i równie bezwzględne odpowiedzi z drugiej strony. Chodzi przede wszystkim o wzajemne niezrozumienie, uprzedzenia i zapiekłą nienawiść. I nawet śmierć znienawidzonego przez Izraelczyków Arafata nie przybliżyła w widoczny sposób upragnionego przez obie strony pokoju. >>>


Wyprzedzając rzeczywistość
jean-christophe rufin

Po 11 września można było stwierdzić, że ci uznawani za mało poważnych powieściopisarze jako pierwsi postawili zdumiewające hipotezy, które później potwierdziła sama rzeczywistość. Chociażby w powieści "Dekret" Tom Clancy już w roku 1996, a więc na pięć lat przed 11 września, pozwolił rozbić się nad Kapitolem Boeingowi 747. Wraz z prezydentem, tak scenariusz, zginęli wszyscy przedstawiciele rządu USA, i tylko Jack Ryan, pozostały przy życiu wiceprezydent, walczy samotnie i zawzięcie przeciw szatańskiemu ajatollahowi Daryaei, który planuje zgładzenie mieszkańców wielkich amerykańskich miast akurat poprzez atak wirusowy. >>>


Imperium Americanum
philip s. golub

Charles Krauthammer: "Ameryka wygrała zimną wojnę, ma w kieszeni Polskę i Czechy, sproszkowała Serbię i Afganistan i zupełnie przy okazji wykazała, że Europa jest niczym." Dla wielu obserwatorów właśnie ta pogarda jest jednym z powodów silnego napięcia, ciążącego od 11 września na stosunkach transatlantyckich. >>>


Porażka intelektu
horst-eberhard richter

Istnieją przesłanki by sądzić, że obok Hiroszimy również 36 000 zmagazynowanych głowic atomowych jak i ledwie przerwany łańcuch wojen pozostawiły w ludziach nieprzetrawiony niepokój, który tylko chwilowo przesłonięty został triumfami dobrej woli przy końcu zimnej wojny czy też przezwyciężeniem apartheidu w Południowej Afryce. >>>


Fikcja literacka jako obraz świata realnego
zuzanna morawiecka

Nie jest łatwo zburzyć cały system za jednym razem, lecz podważając jego zasadność i przełamując schematy we własnej świadomości, można wzbudzić proces nieodwołalnie prowadzący do radykalnych przemian. Rabie nie proponuje postulowanych często przez opozycję pozornie najprostszych i najefektywniejszych rozwiązań siłowych. Głównej przyczyny zła upatruje w słabości, jaką jest nieświadomość i bezkrytyczne przyjmowanie narzucanej wizji ładu społecznego. >>>


Samotność Noama Chomskiego
arundhati roy

"Co znaczy ten nagły niepokój, to zamieszanie (jakże spoważniały twarze!?) Czemu ulice i place nagle pustoszeją i każdy wraca do domu tak zamyślony?

Ponieważ jest noc, a barbarzyńcy nie nadchodzą. A nawet przybył ktoś spod samej granicy i mówi, że tam już nie ma żadnych barbarzyńców.

Teraz bez barbarzyńców, co z nami będzie? Ci ludzie to było jakby rozwiązanie."

k. kawafis (1863-1933) (tłum. cz. miłosz)


Pierwszy maja
artur kumaszyński

Nakręcając wojenną maszynerię i własny naród prezydent Bush wielokrotnie odwoływał się do pojęć religijnych i moralnych, mówił o osi nienawiści, o dobroci i idealizmie, o Bogu i amerykańskiej misji wyzwolenia świata od zła. Swoje przedwojenne wystąpienia kończył zdaniami w rodzaju: "Ten wróg zostanie powstrzymany przez potęgę i zdecydowanie Stanów Zjednoczonych oraz naszych przyjaciół i sprzymierzeńców. Niech Bóg błogosławi Stany Zjednoczone." >>>


Między wojnami
günter grass

Wiem, na próżno moje pytania; arogancja światowego mocarstwa daje odpowiedź na wszystkie. Ale każdemu wolno przecież wiedzieć albo przeczuwać, że chodzi o ropę. Albo dokładniej: chodzi znowu o ropę. Pajęczyna obłudy, jaką jedyna pozostała obecnie potęga i chór jej sojuszników usiłują przysłonić swoje interesy tak bardzo się w przeciągu czasu wytarła, że ukazuje się pod nią naga struktura władzy; pręży się bezwstydna i powszechnie niebezpieczna przez swą pychę. Temu powszechnemu niebezpieczeństwu daje wyraz teraźniejszy prezydent USA. >>>


Reportaż tygodnika "Ogoniok"
jędrzej morawiecki

Współczesne media oscylują w kierunku zmiany struktury, dziennikarzy przekształcając w media workers , dostarczających zamówiony produkt, kreowany podług ceny rynkowej (jak u Ericha Fromma). Współczesna funkcja dziennikarstwa nie przystaje więc do pojmowania zawodu dziennikarza jako misji, o której pisał w 1919 roku Max Weber w tekście "Polityka jako zawód i powołanie", stwierdzając, że "na dziennikarzu ciąży dużo większa odpowiedzialność niż na uczonym, a poczucie odpowiedzialności każdego uczciwego dziennikarza przeciętnie nie jest ani o jotę mniejsze (...) niż w przypadku uczonego" (Weber przyznawał jednak, że już na początku dwudziestego wieku świadomość dziennikarskiej odpowiedzialności była w danej mu zachodnioeuropejskiej rzeczywistości bardzo niska). >>>


Wolność prasy
eckart spoo

Analiza byłego wieloletniego korespondenta Frankfurter Rundschau i wydawcy czasopisma "Ossietzky", której fragment niniejszym dokumentujemy, obrazuje skalę nadużywania publicystycznej władzy przez wielkie koncerny wydawnicze. Jednym z nich jest Axel Springer Verlag. Springer w Polsce to NEWSWEEK, PROFIT i gazeta FAKT, która zdeklasowała pod względem nakładu nawet Gazetę Wyborczą i Super Express; a cóż dopiero pisma bardziej miarodajne (wstydliwie przemilczmy ich tytuły). Przypomnijmy, że w głównej mierze to właśnie przeciw Springerowi skierowany był gniew obywateli RFN z okresu "rewolty" roku 1968, w wyniku której nastąpiła faktyczna liberalizacja i demokratyzacja życia publicznego 1. Choć Spoo koncentruje się przede wszystkim na Niemczech, to jednak tamtejsze układy dają się w coraz większej mierze przełożyć na relacje ustalające się też w Polsce. Naturalnie po zastąpieniu (gdzie jeszcze konieczne) tytułów pism i nazw koncernów na rodzime. Udanej zabawy! (ak) >>>


Kontrola jest lepsza
ignacio ramonet

Autor mówi o Media Watch Global, o "piątej władzy", mającej kontrolować światowe media. Istotnym zadaniem dziennikarstwa jest kontrola organów kierujących państwem. Jednak nastawione na profit koncerny wydawnicze uzależniły się od kapitału napędzającego neoliberalną globalizację i siłą rzeczy musiały przejść na jego stronę; teraz forsują dziennikarstwo rezygnujące z funkcji strażnika demokratycznego państwa prawa i stające się rzecznikiem Global Players. Zalewa się nas więc masą informacji nieistotnych, jednostronnych, błędnych i zwodniczych. Dlatego "potrzeba nam czegoś w rodzaju `ekologii informacyjnej´. Nazwijmy to dekontaminacją.
Przeforsowaliśmy `ekologiczną´ żywność; teraz kolej na `ekologiczne´ wiadomości. Musimy postarać się o to, aby wielkie media relacjonowały zgodnie z prawdą; poszukiwanie prawdy stanowi bowiem dla informacji jedyną rację bytu." Demokracja to także aktywna kontrola. (ak)
>>>


Cyfrowa solidarność
ignacio ramonet

  Na wniosek ONZ Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna (ITU) zorganizowała w dniach od 10. do 12. grudnia 2003 pierwszy Światowy Szczyt Społeczeństwa Informacyjnego. W sensie swego znaczenia, oddziaływania i aktualności konferencja ta była dla telekomunikacyjnych technologii tym samym, czym Rio (1992) dla ochrony naturalnego środowiska.) >>>


Łyżka
anna dorota morawiecka

Sztuka jest wielką łyżką, która cały rok wisi na ścianie jak ikona po to, aby przypominać o potrzebie świętowania. Rytm przyrody wyznaczy czas, kiedy zmęczeni i głodni siądziemy przy jednym stole. Zdejmiemy wtedy łyżkę z gwoździa i użyjemy do nakładania strawy. Nasyceni odwiesimy ją na stałe miejsce - z szacunkiem i pieczołowitością. Ilu nas będzie następnym razem? >>>


ZONA - opracowanie naukowe
- jak paraapostoł Wadim Riedkin kreuje Chrystusa-milicjanta
jędrzej morawiecki


Akwedukty pamięci
anna dorota morawiecka

Cywilizacja dążąca do fragmentaryzacji, dzielenia całości na osobno istniejące niezależne od siebie części, które mieszać można w dowolnych zmiennych konfiguracjach, to cywilizacja umierająca. Sztuka pozostaje wątkiem wiążącym. Dlatego warta jest ocalenia. Sztuka staje się jednak nieczytelna. Odbiorca nie rozumie systemu znaków. Brak wspólnego kodu porozumienia. >>>


Kultura wczuwania się
edward w. said

Był Palestyńczykiem i Amerykaninem, filozofem i politykiem, naukowcem i aktywistą działającym na rzecz niepodległości Palestyny i pojednania z Izraelem; uważany za niezłomnego był przekleństwem mocarzy i nadzieją uciskanych. W zeszłym roku otrzymał wraz z izraelskim pianistą i dyrygentem Danielem Barenboim'em nagrodę księcia Asturii za dokonania na polu porozumienia między narodami. Urodził się w 1935 roku w Jerozolimie, dorastał w Egipcie, żył i pracował w USA. Edward Wadi' Said zmarł 24 września, po długiej chorobie, w Nowym Jorku. Niniejszy artykuł ukazał się kilka tygodni przed jego śmiercią w Le Monde Diplomatique. Czytając dzisiaj ten tekst, trudno jest się oprzeć wrażeniu, że napisał go świadomie jako swoje ostatnie posłannictwo do wszystkich ludzi tego świata. (ak) >>>


Upiorny sen Ameryki
paul krugman

Od milionera do miliardera: uwolnieni od ideałów równości, bogacze w USA stają sie coraz bardziej zamożni. Roczne dochody szefów stu najwięk- szych firm amerykańskich wzrosły w ciągu ostatnich trzydziestu lat prawie trzydziestokrotnie. Klasa średnia zanika. Paul Krugman jest umiarkowanym socjaldemokratą i przedstawicielem tzw. głównego nurtu (mainstream), ostro krytykuje asocjalną i agresywną politykę ultraprawicowego rządu Bush'a. Krugman, jeden z najbardziej renomowanych ekonomistów w USA, często atakuje w swych publikacjach także lewicę spoza kręgów amerykań- skiej Partii Demokratycznej oraz ruch antyglobalizacyjny. (ak) >>>


Noc i noc
natasza goerke

Oriana Fallaci - która kocha zachodnią cywilizację, której symbolem są nowojorskie drapacze chmur, które cudowniejsze są od siedmiu cudów świata razem wziętych - wrześniową tragedię w Nowym Jorku uznała za początek nowej Apokalipsy. Apokalipsy, której nadejście przeczuwała zresztą od dawna. >>>


Mezopotamia
arundhati roy

Walczący w Iraku amerykańscy i brytyjscy żołnierze są prawdopodobnie też nieświadomi tego, że ich własne rządy wspierały Saddama Husseina zarówno politycznie jak i finansowo przez cały okres jego najgorszych ekscesów. >>>


Oda wbrew codzienności
jędrzej morawiecki

Rozmrażam rury, obkładam wypaczone, klejone taśmą okna. Wchodzę na zajęcia obłażąc mineralną wełną z przeceny. Zwlekam z badaniami. Wbity w zwyczajność patrzę na jubileuszową historię uniwersytetu. Uczelni, której historia ciągle powstaje, układana z drobnych elementów, małych życiorysów. Z banału codzienności i patosu rocznic. >>>


Inwazja ulicy Krokodylej
jędrzej morawiecki - tekst
maciej skawiński - zdjęcia

Pytanie miało brzmieć: czy Wrocław jest miastem sukcesu? Jeśli tak - czyjego sukcesu? I jaka jest tego sukcesu cena? Później przyszły kolejne: cena sukcesu, czy cena blichtru? Czy też: cena samozadowolenia i "ładnego wizerunku"? I czy cenę taką płaci tylko Wrocław, czy też pozbawione refleksji przemiany imitacyjne i doktryna jedynie słusznej "meganowoczesności" są zjawiskiem szerszym? >>>


Utopia a obłęd, świadomość a sposoby myślenia
ruediger heescher

W listach dyskusyjnych i w lokalnych grupach Attac'u (przyp. w Niemczech) zdają się przybierać dyskusje na temat alternatyw dla neoliberalnej globalizacji i kapitalizmu jako takiego. Poglądy odbiegają od siebie dalece. Wielu staje w obronie silnego państwa, które potrafiłoby odeprzeć ataki neoliberalnej globalizacji. >>>


Wojna to pokój
arundhati roy

Gdy w niedzielę, siódmego października 2001, nad Afganistanem zaczął zapadać zmrok, rząd USA, wspierany przez Międzynarodową Koalicję Przeciw Terroryzmowi (nowy, posłuszny surogat Organizacji Narodów Zjednoczonych), rozpoczął powietrzny atak na ten kraj. Stacje telewizyjne pokazywały komputerowo animowane obrazki rakiet Cruise, bombowców Stealth, Tomahawk, "przeciwbunkrowców" i bomb Mark-82-High-Drag. >>>


Małpi żywot
artur kumaszyński

Wojna z Afganistanem była konieczna. Należało bezwzględnie uwolnić ten kraj od Talibów. Nie chcieli oni wydać terrorystów Al Qaidy, odpowiedzialnych za powietrzne ataki na World Trade Center. Mullah Omar udzielił schronienia Osamie Bin Laden'owi, głównemu wrogowi cywilizowanego świata. >>>


Literatura czy polityka?
artur kumaszynski

Indyjska pisarka i obrończyni praw człowieka, Arundhati Roy, jest pewna, że literaturą są wszystkie jej wysiłki związane ze zrozumieniem egzystencjalnych problemów. Dlatego też ciągle stara się przebywać w "sercu społeczeństwa". Uważa, że już od zawsze była to postawa znamienna dla pisarzy. Krytykuje "literackie dyskusje" sprowadzające się często jedynie do wymiany informacji o napisanych ostatnio bestsellerach i otrzymanych nagrodach. >>>


strona główna

© dziennikarze wędrowni